به گزارش مشرق، "ولادیمیر پوتین" و "رجب طیب اردوغان"، روسای جمهوری روسیه و ترکیه به توافق رسیدند که تا تاریخ 15 اکتبر (23 مهرماه) در استان ادلب سوریه با خروج گروه‌های مسلح از آن، یک منطقه غیرنظامی ایجاد شود. این توافق بی‌سابقه بین رهبران دو کشور در نتیجه مذاکرات بسیار سختی که بیش از چهار ساعت به طول انجامید، به دست آمد. برغم همه دشواری‌ها، مسکو و آنکارا قاطعانه سعی دارند تا راه حل و فصل سیاسی در سوریه را در پیش بگیرد. مقامات دو کشور وعده داده‌اند که خاک سوریه از وجود تروریست‌ها پاک شود، در عین حال عملیات نظامی جدید در این کشور انجام نشود.

روزنامه «کامرسانت»، چاپ مسکو در این باره نوشت: عملیات نظامی در استان ادلب انجام نخواهد شد. این نتیجه مذاکرات روز سه شنبه روسای جمهوری روسیه و ترکیه در بندر سوچی است. وزرای دفاع دو کشور نیز در حضور پوتین و اردوغان، یادداشت تفاهمی درباره ثبات اوضاع در این استان و ایجاد یک منطقه غیرنظامی در امتداد خط ارتباطی بین نیروهای دولتی سوریه و مخالفان مس3لح امضاء کردند.

چند ماه قبل "بشار اسد" رئیس جمهوری سوریه وعده داده بود که آزادسازی استان ادلب از دست تروریست ها و کنترل نیروهای دولتی بر آن را اولویت خویش قرار خواهد داد. البته آغاز عملیات نظامی در این منطقه جان بیش از سه و نیم میلیون نفر ساکنین غیرنظامی آن را در معرض تهدید قرار می‌داد و روسیه تلاش کرد تا این مسئله را از طریق مذاکره حل و فصل نمایند.

بیشتر بخوانید:

آیا ترکیه به تعهدات خود در ادلب عمل کند؟

مذاکرات پیرامون وضعیت استان ادلب در نشست سران سه‌جانبه 7 سپتامبر (16 شهریور) در تهران بسیار دشوار بود و نتوانست به نتیجه مشخصی در این باره بیانجامد. مواضع مسکو و تهران در این رابطه یکسان بود، ولی آنکارا شدیدا مخالف اجرای عملیات نظامی و تحت کنترل دمشق قرار گرفتن این منطقه بود تنها چیزی که همه طرفین در مورد آن توافق داشتند، این بود که استان ادلب باید از وجود تروریست‌ها پاک شود.

رئیس جمهوری ترکیه وعده داد که در آینده نزدیک به مذاکرات خود با ولادیمیر پوتین ادامه دهد و این شد که رهبران دو کشور روز گذشته در سوچی با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند.

رئیس جمهوری روسیه در اظهارات خود در پایان مذاکراتش با اردوغان خطر تهدیدات ناشی از گروه‌های مسلح تروریستی مستقر در ادلب برای ساکنین شهرها در استان‌های همجوار و همچنین برای پایگاه های نظامی روسیه در طرطوس و حمیمیم را مورد تاکید قرار داد. به عقیده مسکو تروریست‌ها بارها نیروهای روسی و سوریه را نسبت به اقدامات علیه آنها تحریک کرده‌اند.

برخی منابع خبری این روزنامه یادآور شدند که مشکل‌ترین مسئله برای تحقق یادداشت تفاهم روسیه و ترکیه، سازماندهی خروج گروه‌های مسلح تندرو از منطقه ادلب است. به گفته آنها، توافق سوچی راه حلی موقت است و دیر یا زود این منطقه باید تحت کنترل نیروهای دولتی  قرار بگیرند.

البته چند ساعت پس از امضای این سند، به منطقه لاذقیه در نزدیکی پایگاه هوایی "حمیمیم" روسیه، حمله موشکی از دریا صورت گرفت.گفته می شود، این حمله چندین تأسیسات را هدف قرار داده بود. پدافند هوایی ارتش سوریه بخشی از این موشک‌ها را قبل از رسیدن به هدف سرنگون کرد. طبق اطلاعات برخی رسانه‌های عرب‌زبان، این حمله مشترکی از سوی اسرائیل و ائتلاف غربی بود. پس از آن، وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که این حمله توسط چهار فروند هواپیمای اف-16 اسرائیلی صورت گرفته است.

** تهران از تلاش‌های مسکو و آنکارا برای حل مشکلات ادلب استقبال می‌کند

روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا»، نیز در این رابطه می‌نویسد: ‌"سرگئی شایگو" وزیر دفاع روسیه پس از امضای یادداشت تفاهم درباره ایجاد منطقه غیرنظامی در ادلب، یادآور شد که این توافقات مورد موافقت مقامات دمشق قرار گرفته و مسکو قصد دارد تا توافقات بدست آمده را با مقامات تهران نیز در میان بگذارد .

البته کمی بعد از پایان مذاکرات سوچی، "بهرام قاسمی" سخنگوی وزارت خارجه ایران تاکید کرد که جمهوری اسلامی خواستار حل و فصل اوضاع در ادلب است و به همین دلیل به طور کامل از تلاش های مسکو و آنکارا حمایت می‌کند. به گفته وی، البته تهران علاقه مند است تا نیروهای دولتی کنترل اوضاع در سراسر خاک سوریه را در دست داشته باشند.

پس از مذاکرات پوتین و اردوغان در بندر سوچی، دیدار مجدد رئیس جمهوری روسیه با "حسن روحانی" همتای ایرانی نیز بعید نیست. "دمیتری پسکوف" سخنگوی کاخ کرملین اعلام کرد که چنین دیداری برنامه‌ریزی نشده، ولی بعید نیست که در صورت ضرورت تماس‌ها با طرف ایرانی نیز صورت بگیرد. به همین دلیل اگر لازم باشد چنین دیداری انجام خواهد شد.

**چرا مسکو در نهایت با خواسته آنکارا درباره اوضاع ادلب موافقت کرد؟

روزنامه «ایزوستیا»، چاپ مسکو با اشاره به اینکه مواضع ترکیه در نشست سران تهران باعث شد تا توافق نهایی برای حل و فصل اوضاع در استان ادلب حاصل نشود، نوشت خودداری روسیه و ایران از بررسی امکان برقراری مصالحه در این منطقه، علامت مشخصی برای ترکیه بود که دیر یا زود عملیات ضدتروریستی در این منطقه انجام خواهد گرفت.

این در حالیست که مواضع بین‌المللی ترکیه به خاطر تیرگی روابط روابطش با کشورهای غربی تضعیف شده است. اروپا و آمریکا با وجود نگرانی از تشدید خشونت‌ها در استان ادلب، حاضر نیستند از مواضع ترکیه در این رابطه حمایت کنند. این مسائل باعث شد تا مقامات آنکارا تلاش کنند با مسکو درباره حل و فصل اوضاع به توافق دست یابند.

توافق صورت گرفته بین طرف روسی و ترکیه‌ای شامل چند جنبه مهم بهم مرتبط است: در وهله نخست، صحبت بر سر اقداماتی برای تفکیک مخالفان میانه‌رو و تروریست‌ها، تقویت پست‌های بازرسی ترکیه و همچنین افزایش مناطق امن باید خطر حملات تروریستی به سایر مناطق سوریه، از جمله پایگاه‌های نظامی روسیه را به حداقل برساند. ضمن اینکه گروه‌های تروریستی که از شهروندان غیرنظامی و مخالفان میانه‌رو فاصله دارند، ممکن است در آینده نزدیک با هماهنگی نزدیک نیروهای نظامی ترکیه، سوریه و روسیه نابود شوند.

در ثانی، اکنون روند حل و فصل سیاسی اوضاع تحریک مثبت می‌یابد. در این بین بار سنگینی بر عهده ترکیه گذاشته شده که باید مخالفان میانه‌رو را برای مذاکره با دولت سوریه متقاعد سازد. در ضمن ترکیه پایبندی خود به مکانیزم مذاکرات آستانه و مذاکرات سیاسی بین نیروهای سوری را نیز مورد تاکید قرار داده است.

به نوشته این روزنامه، مواضع اصولی روسیه در رابطه با حل و فصل اوضاع در استان ادلب شامل از بین‌رفتن تهدیدات تروریستی در سوریه و تبدیل مناقشات نظامی به حل و فصل سیاسی اوضاع است. به همین دلیل مقامات مسکو در نهایت با خواسته طرف ترکیه‌ای برای عدم انجام عملیات نظامی در استان ادلب موافقت کردند. ضمن اینکه لغو عملیات نظامی به درخواست مقامات آنکارا باعث تقویت مکانیسم همکاری‌های دوجانبه در زمینه حل و فصل اوضاع در سوریه نیز خواهد شد و این مسئله می‌تواند به نفع روسیه تمام شود.

** روسیه در ازای گرفتن چه امتیازی، با ترکیه به توافق رسیده است؟

روزنامه اینترنتی «وزگلیاد»، این سئوال را مطرح کرده که راه‌حل غیرمنتظره عدم اجرای عملیات نظامی در استان ادلب سوریه چگونه پیدا شد. هنوز مشخص نیست که مسکو در ازای تحقق این درخواست آنکارا،  چه سودی برده است؟ آیا این سود مالی بوده و بازار ترکیه به روی کالاهای روسی باز خواهد شد یا معنوی بوده و مواضع کلیسای ارتدوکس در اوکراین که زیرنفوذ ترکیه قرار دارد، تقویت خواهد شد؟ به بیان ساده تر، آیا ادلب با قسطنطنیه معاوضه خواهد شد؟

"سیمون باگداساروف" مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه و آسیای مرکزی معتقد است، گسترش صادرات کالاهای روسی به بازار ترکیه می‌تواند بخشی از معامله دو طرف بر سر ادلب باشد. وی یادآور شد که البته چنین توافقی کاملا درست بود و روسیه دیگر به اجرای عملیات نظامی در این منطقه اصرار نخواهد داشت. وی بعید ندانست که شاید توسعه روابط تجاری، تنها امتیاز طرف ترکیه‌ای نباشد و روابط کلیساهای ارتدوکس اوکراین و ترکیه نیز در این مسئله دخیل بود. ولی در نهایت مشخص است که روسیه از دستیابی به چنین توافقی رضایت دارد.

"آنتون مارداسوف" شرق شناس روس نیز در گفت‌وگو با این روزنامه گفت، در هر صورت توافقات حاصله بین مسکو و آنکارا ممکن است نه تنها از سوی گروه‌های مسلح تندرو، بلکه توسط برخی شبه‌نظامیان متحد نیروهای دولتی علاقه‌مند به اجرای عملیات نظامی در ادلب هستند نیز شکسته شود.

وی یادآور شد، البته بعید است حفظ وضعیت نامشخص در ادلب به نفع دمشق باشد. هرچند توافق کنونی بین روسیه و ترکیه به طور موقت به نفع دولت سوریه است و می‌تواند از این مسئله برای اعمال فشار بر کردها دارای تمایلات جدایی طلبانه استفاده کند. ولی مقامات دمشق برای مدت طولانی با وضعیت نامشخص استان ادلب کنار نخواهند آمد. در این رابطه روسیه باید تلاش مضاعفی به کار بندد تا توافقات مربوط به نابودی گروه های تروریستی تندرو بطور کامل تحقق یافته و مخالفان میانه‌رو نیز با دولت سوریه به توافق برسند.